|
Podział spółki w stylu europejskim – czy i kiedy będzie to możliwe?
W ostatnich dniach rozgorzała dyskusja nad problemem dostrzeżonym przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwości (Podział spółki przez wyodrębnienie w prawie polskim de lege ferenda, dr hab. Rafał Adamus, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości 2021) w zakresie zasadności otwarcia polskiego systemu prawa – konkretnie przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks Spółek Handlowych (t.j. Dz.U. 2020 r. poz. 1526 ze zm.) [dalej: KSH] – na ciekawe i pożądane, z punktu widzenia działalności osób prawnych, rozwiązania co do sposobu przeprowadzenia podziału spółek kapitałowych, zaproponowane przez unijnego prawodawcę, dostępne póki co tylko przy podziałach spółek kapitałowych o charakterze transgranicznym.
Podział spółki przez wyodrębnienie
Mowa o podziale spółki przez wyodrębnienie (ang. division by separation), który jest jednym z uregulowanych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1132 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie niektórych aspektów prawa spółek (Dz.U.UE.L.2017.169.46 zm. m.in. dyrektywą PE i Rady (UE) nr 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek [dalej: Dyrektywa], rodzajem podziału transgranicznego spółek kapitałowych.
Charakter „transgraniczny” podziału spółek wymaga, aby co najmniej dwie ze spółek kapitałowych uczestniczących w podziale podlegały prawu różnych państw członkowskich – ergo tego sposobu podziału nie można stosować przykładowo do podziału, w którym uczestniczą wyłącznie spółki podlegające prawu polskiemu.
Podział spółki przez wyodrębnienie a podział przez wydzielenie (art. 529 § 1 pkt 4 KSH)
W prawie polskim art. 529 § 1 pkt 4 KSH wymienia wprawdzie podział spółek przez wydzielenie, jednak mimo zbliżonej nomenklatury podział ten różni się w swej istocie od podziału przez wyodrębnienie, o którym mówi Dyrektywa.
Zasadnicza różnica sprowadza się bowiem do tego, jaki każdy z tych podziałów generuje skutek w zakresie praw wspólników oraz majątku spółki.
W przypadku bowiem rozwiązania ustawodawstwa polskiego podział przez wydzielenie prowadzi do tego, że część majątku spółki dzielonej zostaje przeniesiona na istniejącą spółkę lub na spółkę nowo zawiązaną, przy czym spółka dzielona nie uzyskuje za to żadnego ekwiwalentu, natomiast wspólnicy spółki dzielonej stają się wspólnikami spółki przejmującej (art. 531 § 1 KSH).
Z kolei rozwiązanie europejskie, dotyczące podziałów transgranicznych, zakłada, że spółka podlegająca podziałowi przenosi część swoich aktywów i pasywów na jedną lub więcej spółek przejmujących w zamian za emisję na rzecz spółki podlegającej podziałowi papierów wartościowych lub udziałów lub akcji w spółkach przejmujących. Występuje tu zatem ekwiwalent w postaci praw udziałowych w spółce przejmującej, z kolei sytuacja wspólników spółki dzielonej nie ulega zmianie. Takie rozwiązanie tworzy relację pionową, a nie – jak w przypadku podziału przez wydzielenie - poziomą, pomiędzy spółkami biorącymi udział w połączeniu.
Od kiedy podział przez wyodrębnienie w odniesieniu do podmiotów krajowych?
Na chwilę obecną, biorąc pod uwagę aktualnie brzmienie przepisów KSH, implementacja Dyrektywy nie powoduje, że „polskie” osoby prawne będą mogły korzystać z opisanego wyżej podziału przez wyodrębnienie w relacji krajowej, a nie transgranicznej – w ocenie ekspertów dochodzi tym samym do tzw. odwrotnej dyskryminacji, a więc sytuacji, kiedy podmioty zagraniczne miałyby lepszą sytuację aniżeli podmioty krajowe. By podziały przez wyodrębnienie w relacjach podmiotów krajowych stały się możliwe, konieczne są zmiany w KSH, nad którymi obecnie ma debatować Ministerstwo Sprawiedliwości.
W razie pytań dotyczących zagadnienia poruszonego w powyższym artykule zachęcamy do kontaktu z Kancelarią.